Ο πιο φημισμένος κρητικός χορός ήταν ο πυρρίχιος. Οι σημερινοί Κρητικοί χοροί, πασίγνωστοι σε όλη την Ελλάδα, αποτελούν απόηχους των χορών των Κουρητών. Σήμερα, οι παραδοσιακοί Κρητικοί χοροί χορεύονται από άνδρες και γυναίκες, που στις επίσημες εκδηλώσεις φορούν τη θαυμάσια κρητική φορεσιά. Είναι άλλοτε γρήγοροι και άλλοτε αργοί, πάντα όμως δυναμικοί και επιβλητικοί, ενώ όταν χορεύονται από παρέες ανδρών παραπέμπουν άμεσα στους πολεμικούς χορούς των Κουρητών.

Πάντα με το ρυθμό της λύρας ή του βιολιού, συνοδευόμενα κυρίως από λαούτο και σπανιότερα από μπουλγαρί, ασκομαντούρα ή θιαμπόλι, οι χορευτές σε κύκλο παρουσιάζουν τον πολύπλοκο βηματισμό στα βασικά είδη χορών, με τον πρώτο του κύκλου, συνήθως άνδρα, στηριζόμενο στο δεξί χέρι του δεύτερου, να κάνει με μεγάλη δεξιοτεχνία ξεχωριστές φιγούρες, τα περίφημα «ταλίμια». Κάθε περιοχή του νησιού έχει τους δικούς της παραδοσιακούς χορούς, πολλοί από τους οποίους διατηρούν την αρχέγονη κυκλική τυπολογία τους και χορεύονται συστηματικά ακόμη και σήμερα. Οι κυριότεροι χοροί είναι ο πεντοζάλης, ο καστρινός πηδηχτός, η σούστα, ο σιγανός συρτός και ο χανιώτικος συρτός.

Οι παραδοσιακοί χοροί που χορεύονται από άνδρες και γυναίκες που φορούν τη θαυμάσια κρητική φορεσιά. Είναι άλλοτε γρήγοροι και άλλοτε αργοί, πάντα όμως δυναμικοί και επιβλητικοί μάλιστα όταν χορεύονται από παρέες ανδρών παραπέμπουν άμεσα σε πολεμικούς χορούς. Πάντα με το ρυθμό της λύρας οι χορευτές σε κύκλο με ιδιαίτερη τέχνη παρουσιάζουν τον πολύπλοκο βηματισμό στα βασικά είδη χορών,  που είναι ο πεντοζάλης, ο συρτός και ο πηδηχτός. Σε κάθε περίπτωση ο πρώτος του κύκλου, συνήθως άνδρας, στηριζόμενος στο δεξί χέρι του δεύτερου κάνει με μεγάλη δεξιοτεχνία ξεχωριστές φιγούρες, τα περίφημα «ταλίμια».

Κάθε περιοχή του νησιού έχει τους δικούς της παραδοσιακούς χορούς, πολλοί από τους οποίους διατηρούν την αρχέγονη κυκλική τυπολογία τους και χορεύονται συστηματικά ακόμη και σήμερα, επιτρέποντας στους χορευτές να αναδείξουν τη δεξιοτεχνία τους. Οι κυριότεροι χοροί είναι ο «πεντοζάλης», που έχει τις ρίζες του στον αρχαίο «πυρρίχιο» χορό, ο καστρινός πηδηχτός, η σούστα, ο σιγανός συρτός και ο χανιώτικος συρτός. Η φημισμένη μελωδία «Ζορμπάς» του Μίκη Θεοδωράκη βασίζεται σε μια παλιότερη εκδοχή του χανιώτικου συρτού.

Εκτός από τους χορούς αυτούς, τοπικά υπάρχουν διάφορες παραλλαγές τους. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει κρητικός ο οποίος να μην ξέρει να χορεύει παραδοσιακούς χορούς.

Tip: Η ΦΗΜΙΣΜΕΝΗ ΜΕΛΩΔΙΑ «ΖΟΡΜΠΑΣ» ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΛΙΟΤΕΡΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΝΙΩΤΙΚΟΥ ΣΥΡΤΟΥ.